BRAIN DRAIN, BRAIN GAIN ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΣΟΚ

Η διαρροή επιστημονικού δυναμικού δεν είναι μόνο το αποκύημα της κρίσης που με ασυνήθη άνεση δαιμονοποιούν άλλοι από άγνοια και άλλοι από σκοπιμότητα. Είναι το προϊόν της ανικανότητάς μας να συνδέσουμε την παραγωγή επιστημονικού δυναμικού με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας ποιοτικά και ποσοτικά.

Έτσι, όταν παράγω γιατρούς και νομικούς περισσότερους από τις ανάγκες της χώρας, στην πράξη δεν κάνω άλλο από το να παράγω ένα “εξαγώγιμο προϊόν”, γεγονός που μου θυμίζει την αγελάδα που αφού έφαγε εδώ πήγε να αρμεχθεί αλλού!

Το πλεονάζον επιστημονικό μας δυναμικό επειδή βρίσκεται αντιμέτωπο με το δίλημμα “μετανάστευση με πλούτο είναι μία πατρίδα, αλλά πατρίδα με φτώχεια είναι μια εξορία”, σαφώς επιλέγει το πρώτο με όποιο και να είναι το συναισθηματικό του τίμημα.

Στο πλαίσιο αυτό επισημαίνω ότι, το εκπατριζόμενο επιστημονικό μας δυναμικό δεν φεύγει από την κόλαση για να πάει στον παράδεισο, αλλά βρίσκεται αντιμέτωπο με το λεγόμενο ‘’ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΣΟΚ’’.

Το κατά πόσον όμως ο εκπατριζόμενος επιστήμονάς μας θα ανταποκριθεί στα καθήκοντά του δεν εξαρτάται από τη βούλησή του, αλλά κυρίως από την πολιτισμική του ανθεκτικότητα, δηλαδή την ικανότητά του να προσαρμοστεί στη “νέα του πατρίδα”, αφού αυτό που καραδοκεί, είναι ο ξένος τόπος να μη γίνει ποτέ η νέα του πατρίδα και η πατρίδα του να γίνει ξένος τόπος.

Οι εκπατριζόμενοι ριζωμένοι επιστήμονές μας βρίσκονται αντιμέτωποι με μία σειρά από προβλήματα ικανά να προκαλέσουν την ψυχοσωματική τους κατάρρευση, γνωστά ως “Πολιτισμικό Σοκ” (Culture Shock). Όσο μάλιστα μεγαλύτερο είναι το έλλειμμά τους σε Συναισθηματική και Πολιτισμική Νοημοσύνη τόσο πιο δύσκολη είναι και η ενσωμάτωσή τους στη “νέα τους πατρίδα”.

Το Πολιτισμικό Σοκ, δηλαδή “το συναίσθημα που διακατέχει κάποιον όταν βρεθεί αντιμέτωπος με αξίες διαφορετικές από τις δικές του”, δεν είναι άλλο από την αβεβαιότητα που διακατέχει κάποιον ως προς το τι περιμένουν οι άλλοι από αυτόν και τι αυτός από τους άλλους.

Το Πολιτισμικό Σοκ στην πράξη αποτελεί μία ψυχολογική και κοινωνική διαδικασία, όπου ο άνθρωπος αισθάνεται αγχωμένος, εκνευρισμένος και νοσταλγεί συνεχώς την πατρίδα του. Αυτό ακολουθεί πέντε διαδοχικά συναισθήματα, της Ευφορίας, του Αποπροσανατολισμού, της Κρίσης, της Προσαρμογής και της Ενσωμάτωσης στο νέο κοινωνικό σύνολο.

Ειδικότερα, το πρώτο στάδιο της ΕΥΦΟΡΙΑΣ, αποκαλούμενο και “μήνας του μέλιτος”,  θυμίζει την ψυχολογία του τουρίστα που, όταν επισκέπτεται έναν νέο τόπο, καταλαμβάνεται από περιέργεια, ενθουσιασμό και ευφορία.

Το δεύτερο στάδιο, γνωστό ως στάδιο ΑΠΟΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ, ισοδυναμεί με μία κάποια σύγχυση και επιβάρυνση από την αβεβαιότητα προσαρμογής στις απαιτήσεις της νέας κουλτούρας, γι’ αυτό και συχνά οδηγεί ακόμα και σε αυτοκατηγορία για έλλειμμα προσαρμοστικότητας.

Το επόμενο στάδιο είναι η ΚΡΙΣΗ, η οποία πηγάζει από τα προβλήματα που δημιουργούνται λόγω ανατροπής της καθημερινότητάς του. Ακριβώς γι’ αυτό και το άτομο τοποθετείται εχθρικά στο νέο περιβάλλον, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Κατά το τέταρτο στάδιο της ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ, το άτομο αρχίζει να ανακαλύπτει τα θετικά και τα αρνητικά της νέας του πατρίδας με αντικειμενικό τρόπο και να τα αποδέχεται.

Τέλος, στο πέμπτο και τελευταίο στάδιο της ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ, που για πολλούς είναι μέχρι και ανέφικτο, το άτομο σταθεροποιείται και ενσωματώνεται αρμονικά στο νέο του περιβάλλον. Πρακτικά, δηλαδή, επιτυγχάνει να νιώθει άνετα και με τις δύο κουλτούρες (biculturality), τη δική του και του τόπου παραμονής του.

Αν κάτι θα συνιστούσα στους εκπατρισθέντες επιστήμονές μας είναι, να οργανωθούν μεταξύ τους με στόχο τη δημιουργία ιδιωτικής επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Ελλάδα με καινοτόμες προτάσεις και στοχευμένους πελάτες τους ξένους. Η χώρα μας είναι παγκόσμιο brand name. Το ξέρουν όλοι εκτός από εμάς τους ίδιους, που όχι μόνο δεν ξέρουμε να παράγουμε, αλλά δεν ξέρουμε και να πουλάμε. Ιστορικοί, γεωγραφικοί,  πολιτισμικοί και κλιματολογικοί παράγοντες ευνοούν πληθώρα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων υψηλών επιστημο-τεχνικών προτύπων.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ Δρ ΓΙΑΝΝΗ ΚΡΙΤΣΩΤΑΚΙ ‘’ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ – ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ’

Διάθεση βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ